رپورتاژ
» وکیل تسخیری چیست؟
طبق اصل 35 قانون اساسی، همه افرادی که به عنوان طرفین دعوی در دادگاه کیفری حضور می یابند؛ حق داشتن وکیل را دارا می باشند. از این رو کسانی که توانایی مالی برای اخذ وکیل را ندارند می توانند از جانب دولت درخواست وکیل نمایند و در صورت احراز صحت ادعای آنان، بدون پرداخت هزینه ای از این حق برخوردار باشند تا حقوقشان ضایع نگردد. در اصطلاح حقوقی به این وکلا، وکیل تسخیری گویند.
پرونده های حقوقی بسیاری به موجب عدم اخذ وکیل از جانب طرفین دعوی منجر به شکست فرد برحق شده و نتیجه صحیح حاصل نشده است زیرا افراد خود به تنهایی قادر به طی کردن مراحل دادرسی نبوده و به موجب عدم آشنایی آنان با قوانین حقوقی؛ نمی توانند از حقوق خود دفاع نمایند و حتی ممکن است در اولین مرحله پیگیری پرونده یعنی تنظیم دادخواست و طرح دعوی اشتباه عمل نمایند. وکلا می توانند پرونده را در روال صحیح و قانونی خود پیش برده و از حقوق موکل خود دفاع نموده و با تحقیق و جمع آوری مدارک و ادله در مشخص شدن مجهولات پرونده و نکات مبهم آن به قاضی کمک می کنند تا از اتلاف وقت دادگاه نیز جلوگیری نمایند. بنابراین داشتن وکیل، حق مسلم تمامی افرادی است که قصد دفاع از حقوق خود در محاکم قضائی را دارند.
لازم به ذکر است که داشتن وکیل برای متهمان کیفری ضرورت داشته و دادگاه موظف است حتی برای فردی که با وجود داشتن استطاعت مالی از اخذ وکیل امتناع می ورزد، برای وی نیز وکیل تسخیری برگزیند. زیرا صدور رای در مواردی که قصاص یا حبس ابد جزای مجرم است، پرونده از حساسیت بالایی برخوردار بوده و کمک وکیل برای اجرای عدالت و صدور حکم عادلانه ضروری است. به جرائمی که داشتن وکیل برای مجرم الزامی است در ماده 186 آیین دادرسی کیفری اشاره شده است.
شرایط اخذ وکیل تسخیری
- پرونده جنبه کیفری داشته باشد.
- اعسار متهم (عدم توانایی مالی فرد)
- عدم اخذ وکیل با وجود دارا بودن توانایی مالی مجرم با مجازات اعدام، قطع عضو، حبس ابد، پرداخت یک سوم دیه کامل یا بیش از آن و مجازات تعزیری درجه چهار و بالاتر یا عدم حضور وکیل بدون عذر موجه در دادگاه
- تعیین وکیل تسخیری برای شاکی منوط به اثبات اعسار وی است.
- انتخاب وکیل از جانب دادگاهی که به پرونده رسیدگی می کند امکان پذیر است.
- فرد هیچ گونه دخالتی در انتخاب وکیل ندارد.
- عدم اخذ وکیل از جانب ولی در ارتباط با جرائم کودکان و نوجوانان
- عدم اخذ وکیل برای افراد مجنون از جانب سرپرست آنان
طبق ماده 415 آیین دادرسی کیفری، در موارد زیر تعیین وکیل برای کودک و یا نوجوان متهم به ولی یا قیم قانونی وی سپرده می شود که در صورت عدم اقدام سرپرست برای اخذ وکیل و یا عدم حضور وکیل بدون عذر موجه؛ وکیل تسخیری برای متهم تعیین می گردد:
1. جرائمی که دادگاه کیفری یک صلاحیت رسیدگی به آنها را دارد.
2. جرائمی با جزای پرداخت دیه یا عرش بیشتر از خمس دیه کامل
3. جرائم تعزیری درجه 6 و بالاتر
وظایف وکیل تسخیری
- مطالعه و بررسی کامل پرونده جهت اطلاع از تمامی جوانب پرونده
- گفتگو با موکل خویش به منظور آشنایی با وی و ثبت اظهارات او
- تحقیق جهت اثبات صحت اظهارات موکل
- جمع آوری مدارک و ادله کافی
- دفاع کامل، بی دریغ و عادلانه از موکل خویش بدون در نظر گرفتن گناهکار یا بی گناه بودن وی
- دلسوزی و تلاش مخلصانه در جهت احقاق حقوق فرد
حق الوکاله وکیل تسخیری
دادگاه بایستی یک وکیل پایه یک دادگستری تعیین نموده و حق الوکاله وکیل را از بودجه قوه قضائیه پرداخت نماید و موکل موظف به پرداخت هیچ هزینه ای نمی باشد. همان طور که بیان شد حق همه افراد در بهره مندی از مزایای قانونی یکسان است و این امکان ایجاد شده تا افرادی که از عهده هزینه های بالای اخذ وکیل برنمی آیند نیز از کمک و راهنمایی های وکیل بهره مند شده و حقی از آنان ضایع نگردد.
برخی از افراد بر این باورند که وکیل تسخیری جنبه ظاهری داشته و تنها به موجب روال قانونی در دادگاه حضور پیدا می کند و متعهدانه و متعصب نسبت به حقوق و آینده موکل خویش اقدام نکرده و تلاش چندانی در این ارتباط نمی کند. اما ضروری است بدانیم که میزان تلاش و پیگیری این وکلا نسبت به سایر وکلا تفاوتی نداشته و آنان نباید به دلیل عدم پرداخت هزینه از طرف موکل، از هیچ تلاشی در جهت دفاع از حقوق وی مضایقه نمایند. وجدان کاری، شرافت و تعهد از مهم ترین ویژگی های وکیل خوب است و نباید میزان حق الوکاله و یا عدم دریافت آن تعیین کننده سطح وجدان و شرافت آنان باشد.
نکات مهم
- تعیین وکیل تسخیری برای افراد بنابه تقاضای آنها و بعد از احراز اعسار صورت پذیرفته و دادگاه در ابتدا موظف به تعیین وکیل نیست.
- متهمان جرائم کیفری ملزم به داشتن وکیل هستند و به جز در ارتباط با جرائم منافی عفت، حتی در صورت امتناع فرد به داشتن وکیل، تعیین وکیل تسخیری برای وی ضرورت دارد.
- تقاضای تعیین وکیل تسخیری بایستی تا پایان اولین جلسه دادرسی از جانب طرفین دعوی مطرح گردد.
- داشتن وکیل تسخیری هم در دادسرا و هم در دادگاه امکان پذیر می باشد.
- متهم می تواند حتی در مراحل تحقیقات مقدماتی نیز وکیل تسخیری داشته باشد و تا پایان دادرسی و صدور حکم نهایی متهم را همراهی نماید و حضور وی در مراحل تجدیدنظر و اعاده دادرسی نیز بلامانع بوده و محدودیتی ندارد.
- به موجب قرابت نسبی یا سببی، دعوای حقوقی یا کیفری و شکایت انتظامی بین وکیل و موکل؛ منع قانونی در انجام وکالت وکیل مربوطه در آن پرونده ایجاد خواهد شد که جهات رد دادرس اطلاق می گردند.
- تعیین وکیل تسخیری از بین وکلای حوزه قضائی مربوطه و یا نزدیکترین حوزه انجام می گیرد.
- وکلای دادگستری بایستی در سال حداقل 3 بار به عنوان وکیل تسخیری انجام وظیفه نمایند.
- تغییر وکیل تسخیری تعیین شده توسط دادگاه از جانب موکل امکان پذیر نیست. مگر در صورتی که یکی از جهات رد دادرسی صدق نماید.
- متهم و شاکی هر دو می توانند تقاضای وکیل تسخیری نمایند.
جمع بندی
دفاع از افرادی که توانایی مالی برای اخذ وکیل خصوصی را ندارند و یا خود به تنهایی به موجب صغیر یا مجنون بودن از عهده چنین امری برنمی آیند و سرپرستشان یاریگر آنان نیست؛ از جانب دولت به وکیل تسخیری سپرده می شود.
تعیین وکیل برای متهمان جرائم سنگین ضروری و لازم الاجراست تا متهم و شاکی هر دو به یک اندازه از شرایط عادلانه و قانونی بهره مند شوند که این امر به موجب بهره مندی از دانش حقوقی و کیفری وکیل پایه یک دادگستری و همراهی متهم توسط وی تحقق می پذیرد.
منبع: وکیل سایا
